Czym się różnią związki od związków partnerskich?

W ostatnich latach kwestia legalizacji związków partnerskich w Polsce zdobyła na znaczeniu, głównie za sprawą postępów w tej dziedzinie dokonanych przez inne kraje europejskie. Wiele państw członkowskich Unii Europejskiej wprowadziło już uregulowania prawne dotyczące związków partnerskich lub małżeństw osób tej samej płci, co skutkuje nierównym traktowaniem obywateli polskich mieszkających za granicą oraz ich partnerów. W Polsce nadal brakuje jednoznacznych przepisów prawa regulujących status prawny takich związków, co prowadzi do wielu problemów i dyskusji na ten temat.

Mimo że w ostatnim czasie pojawiło się kilka projektów ustaw mających na celu uregulowanie kwestii związków partnerskich w Polsce, żaden z nich nie uzyskał wystarczającego poparcia w parlamencie. Wciąż istnieje jednak grupa społeczna i polityczna, która dąży do wprowadzenia takich regulacji, argumentując konieczność dostosowania prawa polskiego do standardów europejskich oraz zapewnienie równego traktowania wszystkim obywatelom, niezależnie od ich orientacji seksualnej czy wyboru formy związku. Dlatego też temat związków partnerskich w Polsce pozostaje aktualny i ważny zarówno z perspektywy prawnej, jak i społecznej.

Warto zaznaczyć, że definicja związku partnerskiego może różnić się w zależności od kraju czy regionu. W Polsce najczęściej mówi się o związku partnerskim jako o alternatywie dla małżeństwa, skierowanej przede wszystkim do par homoseksualnych. Jednak w innych krajach tego rodzaju regulacje obejmują również pary heteroseksualne, które nie chcą zawierać formalnego małżeństwa. Zasadniczo chodzi o ustanowienie ram prawnych dla tych par, które łączy trwały i stabilny związek oparty na uczuciach oraz wspólnym gospodarstwie domowym.

W Polsce brak jest jednoznacznej definicji związku partnerskiego w kodeksie prawnym. Projekt ustawy o związkach partnerskich był kilkukrotnie wprowadzany do Sejmu przez różne partie polityczne, jednak do tej pory żadna z propozycji nie została przyjęta. W związku z tym, osoby żyjące w takich związkach nie mają zagwarantowanych praw ani obowiązków wynikających z przepisów prawa, co może prowadzić do wielu problemów i trudności w codziennym życiu.

Mimo braku ustawy o związkach partnerskich, wiele par decyduje się na zawarcie takiego związku za granicą, gdzie jest to możliwe i legalne. Procedura zawarcia związku partnerskiego różni się w zależności od kraju, jednak najczęściej obejmuje rejestrację takiego związku przed odpowiednim organem administracyjnym lub sądowym. W niektórych krajach możliwe jest również przeprowadzenie ceremonii podobnej do ślubu cywilnego czy konkordatowego.

Warto dodać, że choć polskie prawo nie uznaje formalnie związków partnerskich zawartych za granicą, to jednak wiele instytucji publicznych i prywatnych stosuje pewne uproszczenia dla osób pozostających w takim związku. Na przykład mogą one korzystać ze wspólnego nazwiska, uzyskać ubezpieczenie zdrowotne czy podatkowe ulgi. Niemniej jednak, brak uregulowań prawnych sprawia, że osoby pozostające w związku partnerskim nie mają takich samych praw i obowiązków jak małżeństwa, co może prowadzić do wielu problemów i niejasności.

W Polsce małżonkowie mają wspólne prawa i obowiązki wynikające z zawarcia małżeństwa. Dotyczą one m.in. wspólnego gospodarowania, wzajemnego wsparcia emocjonalnego i materialnego oraz odpowiedzialności za dzieci. Małżonkowie mają także prawo do wspólnego nazwiska oraz dziedziczenia po sobie bez konieczności sporządzenia testamentu. W przypadku rozwodu lub separacji mają również możliwość ubiegania się o alimenty na rzecz siebie lub dzieci. Z kolei osoby pozostające w związku partnerskim nie korzystają ze wszystkich tych uprawnień – choć mogą swobodnie dzielić się życiem codziennym, to jednak nie mają automatycznie zagwarantowanego prawa do wspólnego nazwiska czy dziedziczenia.

Różnice w traktowaniu związku małżeńskiego i partnerskiego są szczególnie widoczne w przypadku kwestii prawnych. W Polsce nie istnieje jeszcze ustawodawstwo regulujące związki partnerskie, co sprawia, że osoby pozostające w takim związku nie mają dostępu do wielu instytucji prawnych przysługujących małżonkom. Przykładem może być brak możliwości zawarcia umowy majątkowej czy korzystania z ulg podatkowych. Ponadto, w sytuacjach kryzysowych, takich jak choroba czy śmierć partnera, osoba pozostająca w związku partnerskim może napotkać na trudności wynikające z braku uregulowań prawnych dotyczących np. decyzji medycznych czy dziedziczenia. Dlatego też coraz częściej pojawiają się głosy postulujące wprowadzenie odpowiednich zmian legislacyjnych, które pozwolą na równouprawnienie obu form związku.

Za granicą sytuacja wygląda różnie w zależności od kraju. W wielu państwach europejskich, takich jak Niemcy, Francja czy Wielka Brytania, związki partnerskie są już uregulowane prawnie i korzystają ze zbliżonych praw do małżeństw. Przykładem może być możliwość zawarcia umowy cywilnoprawnej (PACS) we Francji czy rejestrowanie związku jako „civil partnership” w Wielkiej Brytanii. Również inne kraje spoza Europy wprowadziły regulacje dotyczące związków partnerskich – np. Stany Zjednoczone czy Australia.

Warto jednak pamiętać, że nawet jeśli dany kraj uznaje związki partnerskie, to nie oznacza, że prawa przysługujące parom będą identyczne jak w przypadku małżeństw. Często istnieją pewne różnice, np. w zakresie adopcji dzieci czy dziedziczenia majątku. Dlatego warto przed wyjazdem za granicę sprawdzić, jakie prawa i obowiązki wynikają z bycia w związku partnerskim w danym kraju oraz czy polski związek będzie tam uznawany. W miarę upływu czasu i zmian społecznych coraz więcej krajów wprowadza regulacje dotyczące związków partnerskich, co może świadczyć o rosnącej akceptacji dla tego rodzaju relacji.

Jednym z kierunków zmian może być wprowadzenie nowelizacji Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, która umożliwiłaby zawieranie związków partnerskich przez osoby tej samej płci oraz przewidywała dla nich podobne prawa i obowiązki jak dla małżeństw. Warto jednak pamiętać, że takie rozwiązania wymagają zgody większości parlamentarnej oraz akceptacji społecznej. Obecnie w polskim społeczeństwie panują różne opinie na ten temat – część osób popiera wprowadzenie takich zmian, inni natomiast uważają je za sprzeczne z tradycyjnymi wartościami.

W międzyczasie istnieje także możliwość poszerzenia zakresu istniejących przepisów dotyczących konkubinatu, tak aby obejmowały również pary homoseksualne. To mogłoby przynajmniej częściowo zniwelować różnice w traktowaniu związków partnerskich i małżeństw. Niezależnie od tego, jakie zmiany zostaną wprowadzone w przyszłości, ważne jest, aby dążyć do równego traktowania wszystkich par oraz zapewnienia im odpowiednich praw i obowiązków. Tylko wtedy można mówić o rzeczywistej równości i poszanowaniu wolności wyboru formy związku.